martedì 15 aprile 2014

CIRCOLO UNIONE - proverbi strambotti varie (omaggio al nostro dialetto racalmutese da parte dei galantuomini

CIRCOLO UNIONE



Frammenti

1° gennaio 1974



zolfatai



E vannu a la matina e li viditi

parinu di li muorti accumpagnati

vistiti di scuru ca li cumpunniti

‘mmiezzu lu scuru di li vaddunati



scinninu a la pirrera e ‘mmanu

portano la so lumera pi la via

ca no’ pi iddi pi l’erbi di lu chianu

luci lu suli biunnu a la campia.



Lu munnu è tradituri e ‘nganna genti

prumitti cuntintizzi e duna chianti



Buttana di tò mà, ngalera sugnu

senza fari na macula di dannu



Sì comu lu cannuolu di la chiazza

cu arriva, arriva, la quartara appuzza.



Cu dici ca lu carzuru è galera

a mia mi pari na villeggiatura



[zolfatai]

Mamma nun mi mannati a la pirrera

ca notti e jurnu mi pigliu turrura

scinnu na scala di cientu scaluna

cu scinni vuvu muortu s’innacchiana



Mamma nun mi mannati a l’acqua sula

lu vientu mi fa vulari la tuvagliola

e c’è un picciuttieddu ca mi vuliva

e mi vinni appriessu a li cannola



Puttani quantu trappuli sa’ fari

mancu nna forgia fa tanti faiddi



Sutta lu to palazzu c’è un jardinu

ci su chiantati arangi e pumadoru

e ni lu miezzu c’è cunzatu un nidu

ancidduzzi ci sunnu a primu vuolu.



Cala Rusidda e s’inni piglia unu

e si lu minti ‘nni la caggia d’oru.

La caggia siti vu timpa d’amuru

lu cardiddu sugnu iu ca canta e vuolu.



Dicci a to mamma ca nun si piglia pena

la robba ci ristà ‘nni li casciuna.



La donna c’avi lu maritu viecchiu

lu guarda e lu talia di maluocchiu



Di quinnici anni vi puozzu assicurari

un’ura di cuietu nun puozzu aviri

e m’haiu misu tuttu bieddu a cantari

darrieri la porta di l’amanti mia;

di ‘nna picciotta mi sientu chiamari:

trasi ca t’arrifriddi armuzza mia.

Iu ci lu dissi: nun vi stati a ‘ncumudari

lassatimi addivertiri cu l’amici mia.



Cartanissetta è’ncapu na rocca

chiunu di buttani e scarsu d’acqua.



E comu t’aiu a vidiri arridutta

a lu burdellu di Cartanissetta.



 

 

Primu tamava e ti tiniva stritta

Eratu lorda e mi parivatu netta

Ora ti vitti né ‘ncapu né sutta

e sì na buttana netta netta



Quann’era picciliddu nicu, nicu,

l’amuri cu li donni iu faciva

tutti li schetti mi pigliavanu ‘mbrazza

e ‘nni li vradduzza so m’addummisciva



Ci nni fu una ca mi piglià mbrazza

e mi dissi: vo’ minna amrmuzza mia?

P’essiri ‘nnamuratu di li donni

ristavu curtu e mancu spuntu fici.



M’addisiddassi scursuni di chiusa

quantu m’inni issi ‘nni la tò casa

a to maritu lu mannassimu a fusa

e n’antri du guardassimu la casa

e ni mintissimu cu la porta chiusa

e a lu scuru cu si vasa, vasa.

Quannu vinissi lu crastu di fusa

la truvassi carricata la cirasa.



Arsira mi arricuglivu notti, notti;

mi misi a cuntrastari cu du schetti;

una mi li ittava li strammotti

l’antra m’arriscidiva li sacchetti.

Quannu mi vitti li sacchetti asciutti:

Vattinni picciuttieddu ca è notti!

Iu mi misi a gridari a vuci forti:

cu havi dinari è amatu di tutti!



L’omu ca è ‘ngalera è miezzu muotu

l’omu ca nun havi dinari è muortu tuttu.



L’amuri s’arridducu a malatia,

veni e finisci comu uogliu santu;

iu curuzzu pi amari a vui

sugnu ‘mmiezzu quattru miedici malatu;

unu di li quattru m’arrispusi:

vo’ stari bbuonu? Nun l’amari cchiuni!

Iu di lu liettu ci arrispusi:

l’amari di cori, o muoru o campu.



L’amuri è cu lu lassa e piglia

comu lu fierru ‘mpisu a la tinaglia.



 

 

M’addividdassi gaddu di innaru

quantu cantassi la notti a lu scuru

e mi mintissi supra un campanaru,

e mi mintissi a ricitari sulu:

Domanna la me amanti di luntanu:

Chi hai gadduzzu ca reciti sulu?

Iu cci arrispunnivu di luntanu:

persi la puddastra e sugnu sulu!



Passu e spassu di la tò vanedda

‘nni la cammara tò luci ‘nna stidda

quantu po’ essiri currivusa e bedda

ca lu ma cori si fici pi idda



Oh Diu chi fussi cun na vannachedda

ca m’appinnissi a lu cudduzzu d’idda

quantu nni patu iu p’amari na bedda

idda mori pi mia ed iu pi idda.



Amuri, amuri pampina di canna

quantu sparaci fa la sparacogna



Arsira passavu di na banna

e vitti la ma amanti ca durmiva

era curcata ‘ntru un liettu di Parma

pi capizzieddu la mani ci aviva

nun l’addivigliati ca si spagna

ca l’addivigliu cu li muodi mia;

ti fazzu li carizzi di tò mamma:

ddivigliati, ddivigliati, armuzza mia.


Cori di canna, cori di cannitu
truiazza ca lu cori canniatu
lu facisti ammazzari a to maritu
pi dari agustu a lu tò nnamuratu;
ora nun hai né garzu né maritu
sì comu un casalinu allavancatu;
lu va a truvari a tò marito
darrieri di San Giorgiu truvicatu.

Stritta la cigna e larga la cudera
l’omu ca è minchiuni pari allura.

 
Ti lu facisti lu ippuni russu
nun lu vidi ca to patri scarsu
ti lu facisti lu jppuni a la moda
ti lu facisti a la garibaldina

Cummari sugnu muortu di la pena
c’aiu un mulinieddu e nun macina
mprustatimi lu vuostru pe na simana
vi lu martieddu e vi lu mintu ‘n farina
Aiu lu mulinieddu a la rumana
lu tiegnu ni li canzi di la tila
aiu un mulinieddu a la rumana
pi sta picciotta ca si chiama Nina.


O Mariuzza chiàmati sti cani

nun li teniri cchiù mmiezzu la via

ca mi strazzaru un paru di stivali

lu miegliu vistitieddu ca tiniva

e lu purtavu a lu mastru a cunzari

e lu pagavu di sacchetta mia;

mariuzza si mi vo’ pagari

spogliati e curcati cu mia.


Si Diu voli la mula camina
ci ammu arrivari a la missa a Ragona.
Carzaru a Vicaria quantu si duci
ca cu ti fabbricà beddu ti fici.

 
 
Amaru ca m’avera a maritari
presti lu siminavu lu lavuri
quannu fu ura di zappuliari
l’erba mi cummiglia lu zappidduni
poi vinni lu metiri e lu pisari
e mancu potti pagari lu patruni;
ora curuzzu si mi vo aspittari
d’auannu nun si po’, l’antra stagiuni.
Primu t’amava e ti tiniva stritta

eratu lorda e mi parivatu netta._

Ora nun ti vitti né ncapu né sutta

e si na liccatura netta netta

‘m Palermu ti sunaru la trummetta

cu si piglia a tia gran chiantu scutta.

Un jurnu t’aiu a vidiri arridutta

né maritata, né zita, né schetta

un jornu t’aiu a vidiri arridutta

a lu burdellu di Cartanissetta


Travagliu e nun travagliu, nun aiu casa

megliu ca quannu stancu m’arripuosu.


Lu sa chi dissi lu dutturi Vespa

cu havi lu chiuritu si lu raspa.


Lu puddicinu dissi ni la nassa

quannu maggiuri c’è minuri cessa.


Lu maritu ci dissi a la muglieri

la vesta cu la fa, l’av’a pagari.


La muglieri ci dissi a lu maritu

ad Agustu pari cu va carzaratu.
Lu suli si nni va dumani veni

si mi nni vaiu iu nun torna cchiuni.


Chiddu chi voli Diu la notti a gregni

lu jurnu a racinidda ni li vigni


Chiddu chi voli Diu dissi Guaglianu
la notti chiovi e lu juornu fa bbuonu
Vitti lu mari, vitti la marina

vitti l’amanti mia ca navicava


Comu aiu a fari cu sta ma vicina

c’avi lu meli mpiettu e nun mi nni duna.


M’aiu a maritari nun passa ouannu
pi campari muglieri nun mi cumpunnu
M’avera a maritari senza doti
chi sugnu foddi ca fazzu sta cosa
Dicci a tò mamma ca nun si piglia pena
la robba ci ristà ni li casciuna.
Si piccilidda e vatinni a la scola
ca quannu ti crisci m’è pigliari a tia.
Si piccilidda e ha lu cori ngratu,
mi vidi muortu e nun mi duni aiutu
quannu vidi affacciari lu tabbutu
tannu mi cierchi di darimi aiutu.
Si piccilidda e fa cosi di granni
pensa quannu ti criscinu sti minni
Quantavi chi studiu sta canzuna,
pi mpararimilla sta simana
L’aiu avutu na donna taliana
ca la so facci era na vera luna
nni lu piettu porta na cullana
si vuogliu lu so cori mi lu duna.
Vieni stasira ca mi truovi sula
l’ura è arrivata di la tò fortuna.
La carta di la leva a mia vinni
m’accumanciaru a viniri li malanni.
Partu e nun partu, comu vurria fari,
bedda sugnu custrittu di partiri
sugnu custrittu di lassari a tia
e quannu pienzu ca t’aiu a lassari
la vucca di feli s’amaria.
Lu vaiu diciennu nun ni puottimu amari
si nun muoru cca muoru addavia.
Mamma priparatimi un maritu
ca sutta lu fallarieddu c’aiu lu fuocu
Sutta lu fallarieddu c’aiu lu fuocu
dintra lu russu e fora è sbampatu
sutta lu fallarieddu ci hai lu meli
sugnu picciottu e lu vuogliu tastari
Sugnu picciottu e mi nni vaiu priannu
schiettu mi l’haiu a godiri lu munnu.

Vidi chi fannu fari li dinari
fannu spartiri a du filici cori
Ti pigliasti ad una ca nun sapi parlari
tutta pirciata e china di valori;
mancu a la chiazza cchiù la po’ purtari
vidi li beddi e lu cori ti mori.

Affaccia amuri e sientimi cantari
ca t’è fari pruvari comu si mori.
quannu ti viu lu me cori abballa
comu lu fuoco ni la furnacella,
quannu ti viu lu me cori abballa
comu lu vinu russu nni la buttiglia
Lu sabbutu si chiama allegra cori
mmiatu cu avi bedda la muglieri
cu l’avi ladia ci mori lu cori
e prega ca lu sabbatu nun veni.
Comu ci finì a lu gaddu di Sciacca
pizzuliatuddu di la sciocca.

[Pasqua 74]

 
Veru ca la mintissi la scummissa
cu si marita lu fuocu ci passa
L’omu ca si marita è ammunitu
la muglieri ci fa da diligatu
Hann’a passari sti vintinov’anni
unnici misi e vintinovi jorni
E li minneddi tò sciauru fannu
sunnu viglianti e mi cala lu suonnu
Chiddu chi voli Diu dissi Marotta
quannu si vitti lu fuocu di sutta.
[variante oscena e beffarda]
quannu si vitti la soru di sutta.

Chiddu chi voli Diu dissi Guaglianu
la notti chiovi e lu jornu fa bbuonu
M’arridducivu di tali manera
ca comu un picciliddu chiacchiaria
Persi lu sali e persi la salera
e persi l’amicizia cu tia.
L’omu chiettu nun nni chiudi vucca
si si marita diventa na rocca
L’omu schiettu nun aviennu muglieri
mmiezzu li maritati avi addubbari
Comu na varca a mari mi currieggiu
ni lu liettu nun puozzu stari saggiu
M’agghiri a maritari a Rivinusa
ca mi muglieri m’è pigliari na rosa
Sugnu arriddutu di tagliarimilla
tantu pi tantu pierdita mi duna
Ci vuonnu quattru mastri cu la serra
e quattru fimmineddi cu la falla
quattru fimmineddi cu la falla
pi lu sanguzzu nun arrivari ‘n terra
Bedda p’amari a tia persi lu sceccu
persi la tabbacchera e lu tabaccu
Bedda p’amari a tia persi lu sceccu
ora dicimi tu a cu minchia accravaccu
Curnutu ca ha’li corca in tri maneri
luonghi e pizzuti cumu li zabbari
Li corca ti li fici tò muglieri
cu un picciuttu ca sapi cantari.
La tarantula annaca e nun sapi a cui
stenni l’aritu e nun lu cogli mai
passa la musca e ni l’aritu ‘ngaglia
e ci patisci nni ddi eterni guai
la tarantula ngrata siti vui
la musca sugnu iu ca c’ingagliavu
quantu aiu piersu pi amari a vui
sugnu a lu ‘mpiernu e nun nni niesciu mai.
L’amuri è cu lu lassa e piglia
comu lu fierru ‘mpizzu a la tinaglia
Cu dici ca pi donni nun si pila
a tutti l’impiccassi pi la gula.
Quan’eratu malata dunci amuri
pi uocchiu di la genti nun ci viniva
quannu vidia passari lu Signuri
pigliavu lu mantu e ci viniva
e m’assittava ‘ncapu li scaluna
tu stavatu muriennu e iu chianciva
ora ca stasti bbona dunci amuri
finieru l’uocchi mia di lacrimari.

Ora ancidduzzi calati, calati
a la cima di l’arburi e ci viditi
quannu nni la caggia intrati
comu di la pena nun muriti;
amicuzzi vi priegu ‘n caritati
amicizia cu li donni nun aviti;
iu persi la mia libirtati
na donna m’ingaglià cu li so ariti.
Di quinnici anni vi puozzu assicurari
n’ura di cuietu nun aiu pututu aviri
ca m’aiu misu tuttu a cantari
‘ndarrieri la porta di l’amanti mia
di na picciuttedda m’intisi chiamari
trasi ca t’arrifriddi armuzza mia
iu cci lu dissi: nun vi stati a ‘ncumudari
lassatimi addivertiri cu l’amici mia.

Lu gaddu cci dissi a li gaddini
ca lu tiempu si piglia comu veni
Chi ti giova sta maritatina
ottu jorna malata e un jornu bona
ladia, pupa nivura, untata d’uogliu
tu va diciennu ma muoru pi tia
cci sunnu tanti bieddi ca mi vuonnu
comu mi vuogliu tingiri nni tia
vattinni a mari a glittariti a scuogliu
oppuri a mmuoddu mmiezzu a la liscia..
Mina lu vientu e lu massaru spaglia
c’è lu currieri ca cunta li miglia
lu cacciaturi assicuta la quaglia
e l’assicuta finu ca la piglia;
l’arburu s’ha sirratu cu la serra,
e lu stufatieddu s’agusta cu l’aglia
Ora ca la vincivu la battaglia
si mi curcu cu tua nun è meraviglia.
La turturidda quannu si scumpagna
si parti e si nni va a so virdi luogu
vidi l’acqua e lu pizzu si vagna
e di la pena si nni vivi un puocu
e poi si minti ncapu na muntagna
jetta suspira e lacrimi di fuocu:
amaru cu perdi la prima cumpagna,
perdi li piacira, lu spassu e lu juocu.
All’armi, all’armi: la campana sona
li turchi sunnu junti a la marina.
Ah! Quantu è mpami l’arti di lu surfararu
ca notti e jornu travaglia a lu scuru
piglia la lumera e fa un puocu di lustru
quannu scinni jusu cu lu so capumastru

La schetta si nni prega di li minni
la maritata di li figli ranni
Niesciu la sira comu lu nigliu
Viersu la matina m’arricogliu.
Si ni pigliamu colari muriemmu
e vincitoria a li mpamuna dammu.
Cci vò viniri dda banna Riesi
unni ci su pagliara comu casi;
cci sunnu tri picciotti comu rosi
una di chiddi tri mi dissi trasi;
trasi ca t’aiu a dari li beddi cosi:
puma, pumidda, maremi e cirasi.
Iu ci lu dissi: nun vuogliu sti cosi,
vuogliu la zita, la robba e li casi.
Biedda, li tò biddizzi iu li pritiegnu
siddu li duni a l’antri, iu m’allagnu.
Ora ca ti criscieru sti lattuchi,
tutta ti gnucculii, tutta t’annachi.
Ci pienzi bedda quannu iammu a Naru
ca la muntata ti paria pinninu?
Bedda, ci vò viniri a San Bilasi,
n’addivirtiemmu ca siemmu carusi?
Aiu cantatu pi sbariarimi la menti
oppuramenti la malincunia.
Comu vo fari fa, si la patruna
basta ca truovu la pignata china.
Buttana ca cu mia tu fa la santa,
cu li cani e li gatti tieni munta.
A mezzannotti cu scippa e cu chianta,
la tò matruzza li cuorpi ti cunta.
Quantu grana vusca sta figliuzza santa,
ci voli lu nutaro ca li cunta.
la fimmina ca è sutta va cantannu
l’omu ca sta supra sta suffriennu
Cu avi dinari assà, sempri cunta
cu avi muglieri bedda sempri canta.
So matri mi lu dissi: va, travaglia,
nun mi la fari patiri a ma figlia.
Cu dici ca li favi sunnu nenti,
sunnu cumpuortu di panza vacanti.
L’omu c’ha piersu la ragiuni
la giustizia si fa cu li so mani
Pi tantu tiempu la furtuna aiuta,
arriva un tiempu ca cangia la rota.
Tu t’inni prieghi ca ti resta chiusa,
iu mi nni priegu ca mi resta tisa.
Si ogni cani c’abbaia, na pitrata,
nun restanu né vrazza e macu vita.
San Pietru ci dissi a S. Giuvanni
di li singaliati, guardatinni.
Santa lagnusia, nun m’abbannunari,
ca mancu spieru abbannunari a tia.
Quantu su bieddi li carmelitani,
ca vannu a la missa cu la mantillina.
A tia piaci la miennula dunci,
prima ti la manci e ora chianci.
Cu sta spranza e la pignata minti,
ma va pìarriminari e nun trova nenti.
Cu scecchi caccia e a fimmini cridi
faccia di paradisu nun nni vidi.
Pensa la cosa prima ca la fani
ca la cosa pinzata è bedda assani.
Sparaci, babbaluci e fungi
spienni dinari assà e nenti mangi.
Unni viditi niespuli, chianciti:
sunnu l’urtimi frutti di l’estati.
Comu amma a fari, la muglieri?
dumani agghiurnammu senza pani.
Quannu la sorti nun ti dici,
jettati nterra e cuogli babbaluci.
Cu fa amicizia cu li sbirri,
c’appizza lu vinu e li sicarri.
Di ‘nviernu nun ni vuogliu ca fa friddu,
mancu la stagiuni ca fa callu.
Cummari vi lu dicu allieggiu, allieggiu,
vostru maritu si iucà lu ‘llorgiu.
La padedda cci dissi a la gradiglia:
iu pisci frittu mangiu e no fradaglia.
Lu surci cci dissi a lu scravagliu:
quannu tu fa beni scordatillu.
Lu saziu nun cridi a lu diunu,
comu lu riccu nun cridi a lu mischinu.
Cci finì comu li nuci di Cianciana,
cientu vacanti ed una china.
Chi facisti o mastru Giuvanni,
scippasti la vigna e cci chiantasti li canni.
Abrili fa li sciuri e li biddizzi,
n’avi lu lasu lu misi di maiu.
Lu piruraru grida: all’erba, all’erba;
ca si la po’ sarbari si la sarba.
Sugnu comu na tavula di liettu,
dicu ca nun viu nenti e viu tuttu.
Ficuru paci li cani e li lupi,
poviri piecuri e svinturati crapi.
Di li cappiedda e di lu malu passu
dinni beni e stanni arrassu.
L’afflittulidda ca si curca sula
si vonta e svonta mmiezzu a li linzola.
Mi vivu lu vinu miu, armenu sacciu cca è vinu guastatu.
A quannu a quannu lu pupu j a ligna
cu ddu cippidda cci fici nna sarma;
nni la muntata si lassà la cigna,
va iti nni lu pupu ca si danna.
L’arti di lu muraturi, è arti gintili,
‘nn’accidenti a cu nni parla mali.
A vvu commari chiamativi la gatta,
sannò vi veni cu l’ancuzza torta.
P’amari li donni cci voli la sorti,
ma ancu ‘ngegnu , giudiziu e arti.
Lu zuccu nun po’ teniri du viti
e mancu la fimmina du ‘nnamurati.
L’acqua di lu Raffu e mmiezzu vinu,
curriti schetti di San Giulianu.
L’acqua di li malati è vinu sanu,
curriti schetti di San Giuliano.
Pi nun pagari du grana di varbieri,
si fa li capiddi scali, scali.
Quannu mina lu vientu narisi,
guardativi la peddi, guaddarusi.
Sugnu comu lu cunigliu ni la tana,
firriatu di sbirri e di ‘mpamuna.
Si m’arrinesci mi chiamu don Cola,
si nun m’arrinesci Cola comu prima.
Lu jardinaru ca chianta cipuddi
cci vannu appriessu li picciotti bieddi.
Nun cci vaiu cchiù a Santa Chiara
ca la Batissa mi voli ‘ngalera,
mi dissi ca ci ruppi la campana
e lu battagliu miu ristà com’era.

Chissa è la vera pena ca si senti,
sugnu luntano e nun viu l’amanti.
Amuri amuri, quantu sì luntanu,
cu mi lu cuonza lu liettu stasira,
cu mi lu cuonza, mi lu cuonza malu,
e malatieddu agghiuornu a lu matinu.
Vinni a cantari ca n’aiu ragiuni,
pi mmia nun ci fu camuliari,
tutti mangiaru carni e maccarruna
e iu, l’amaru, mancu aviri pani.
Chi avi stu sceccu ca raglia?
avi la corda longa e s’impiguglia.
Lu munnu lu truvasti a lu riviersu
ca puntasti a re vinni arsu.
La morti lha d’incuoddu e nun ti ‘nnadduni
l’ha scritta nni li chianti di li mani.
Lu carciri di Sciacca è muntuatu;
pi fierri lu vinci Santu Vitu.
Cu va a lu carciri di Santu Vitu,
trasi cu la parola e nesci mutu.
Ma matri mi vuliva fari parrinu,
e pi l’amuri tò, sugnu viddanu.
Da stivaletti si junta a tappina,
sicca la vucca mia si nun sì buttana.
La schetta si canusci a lu caminu,
la maritata supra lu turrenu.
Vuogliu muriri cu l’uocchi apierti
pi nun dari vincitoria a la morti.
L’acqua si nni va a lu pinninu,
l’amuri ranni senti lu richiamu.
Cu va a sparaci mangia ligna,
cu va a babbaluci mangia corna.
Nun sugnu muortu, no, sù vivu ancora,
uogliu ci nn’è a la lampa, mentri dura.
Lu tò vinu nun lu mintu nni lu me jascu
li tò guai cu li mia nun l’ammiscu.
Ora curuzzu vò essri amatu
a fari di geniu lu curnutu.
Vitti lu mari, vitti la marina,
vitti l’amanti tò ca navigava.

Bedda tu la pirdisti la russura
mi isti a ‘ccusari a li carrabbunera
Ti maritasti cu viertuli musci
lu capumastru di balata liscia
nun ti putisti abbuttari di minestra.
Larga la cigna e stritta la cudera
l’omu ca è minchiuni pari allura.
Ti maritasti facci di vilenu
ti lu scurdasti cu t’amava prima.
Lu scieccu zuoppu si godi la via
la miegliu giuvintù sta a la Vicaria.
Quannu nascisti tu bidduzzi, pronti
lu suli arrialzà l’antri du tanti
ti vattiaru ni du chiari fonti
mmiezzu d’argintaria, musica e canti.
Funtana di biddizzi e pasta d’angili
cu trasi a la tò casa li fa ‘mpinciri
e li pittura si misuru a chiangiri,
ca bedda comu tia nun puottiru dipingiri.
Acchiana ‘ncielu e và, parla cu l’angili
li muorti sutta terra li fa spingiri.
Cu la casa d’antru pratica
la so è povera e minnica.
Sinn’j, sinn’j, sapiddu unni
e a tia lassà mmiezzu a st’affanni
Senza di tia sugnu cunzumatu
la vita mia cu tia si ‘nn’ajjutu
La tò facciuzza è comu na rosa
bianca e russa comu na cirasa
Amaru cu di li donni s’incatina
scinni a lu ‘mpiernu e acchiana tri scaluna.
Ora ca li facisti quinnici anni
piglia la truscitedda e jamuninni.
Lu suonnu di la notti m’arrubasti
ti lu portasti a dormiri cu tia.
Lu cuccu ci dissi a li cuccuotti
a lu chiarchiaru ci vidiemmu tutti.
Lu carzuru pi mia è l’urtima notti
stasira ci scuru dumani si parti.
Eratu intra e ti ‘nni isti fora
di tunnu la pirdisti la russura.
Comu cci finì a lu liamaru
nun potti fari un jppuni a la suoru.
Comu cci finì a lu gaddu di Sciacca
si fici accravaccari di la jocca.
Ti priegu bedda di farimi un cintu
ca veni maiu e canzuni cantu
mi l’hai a fari galanti e distintu
lu tò nomu c’ha a mintiri ogni tantu
cu m’addumanna cu fici stu cintu
lu fici Dichinedda a lu cummentu.
Tò matri mi lu dissi: mangia e bbivi
nun ti curari si ma figlia mori
si mori idda ti mariti arrieri,
cchiù grana e cchiu arriccizzi po’ accanzari.
Dicci a tò mà ca nun si piglia pena
la robba c’arristà ni li casciuna;
comu t’abbidiri arridutta
né maritata, né zita né schetta.
Comu t’abbidiri arridutta
a lu burdellu di Cartanissetta
Cartanissetta ‘ncapu nna rocca
ricca di buttani e scarsa d’acqua.
Vaiu diciennu: cu avi caniglia?
ca m’ha finutu l’uoriu e la paglia.
Ti cridi ca era mulu di la rota
pi pigliarimi a tia disonorata?
Quantu amici avia quannu era fora
ora l’amici mia su quattru mura.
vampa di lana e nuozzulu di nuci
nun dunanu né cinniri né luci.
La mantillina cangiasti pi lu sciallu
ora a chistu tò maritu cangiatillu.
Buttana quantu trappuli sa fari
mancu na forgia fa tanti faiddi.
Assira m’arricuglivu notti, notti
mi misi a cuntrastari cu du schetti
una mi li jttava li strammuotti
l’antra m’arriscidiva li sacchetti,
quannu mi vittiru li sacchetti asciutti:
vatinni picciuttieddu ca è notti.
comu aiu a fari, sugnu cunzumatu
na vecchia nun mi vonzi pi maritu.
Di vintinovi siemmu junti a trenta
comu veni la pena si cunta.
Quant’aiu persu d’amari a tia
li miegli jorna di la vita mia.
Cu lu canusci l’amicu Burrasca
simina tumminia e arricogli ciusca.
A chi mi servi amariti tantu
ca zappa a l’acqua e simina a lu vientu.
Quannu si minti lu picciulu cu lu granni
li viertuli a mala banna appenni.
Cummari ca l’aviti e nun mi lu dati
chi nna t’ha fari vui quannu muriti.
Curnuti va’, firriati la vigna
unni mancanu zucca, chianta corna.
Cu li tò corna po’ fari un ponti
di la Matrici arrivari a lu Munti.
La sciccaredda cci dissi a lu mulu
siemmu fatti pi dari lu culu.
Cu di lu mulu voli fari un cavaddu
li primi pidati sili piglia iddu.
Carritteri lu vuogliu e no viddanu
ca di sita mi lu fa lu fallarinu.
Comu è fari cu sta licatisa
ca idda voli a mia, iu vuogliu a Rosa!
Iu ti salutu e mi nni vaiu nni Rosa
Dumani nni ‘ncuntrammu chiusa chiusa.
Annutula ca t’allisci e fa’ cannola,
stu santu è di marmaru e nun suda.
Ti maritasti e fu la tò ruvina
sei jorna malata e un jornu bona.
Buttana di tò mà quantu carduna
cu cci li simina mmiezzu sta via?
Vidi ca fa friddu e nun lu capisci,
è la forza di l’amuri quannu nasci.
Comu aiu fari cu sta ma vicina
c’avi lu meli ‘mpiettu e nun lu duna?
L’amici ti purtaru a la ruvina
tò matri ca ti ama si nn’adduna.
Aviva un gaddu e lu fici a capuni
lu sbrigu cci livavu a li gaddini.
Quannu era sana la tò pignatedda
lu primu fuvu iu ca cucinavu,
ora ca ti la ruppi la scutedda:
mangiati amici mia ca mi sazziavu.
Bedda p’amari a tia persi lu suonnu
ca è la cosa cchiù bedda di lu munnu.
Bedda p’amari a tia di notti viegnu
e nun mi curu si chiovi e mi vagnu.
Ludia brutta facciazza di mulu
tu va diciennu ca t’ha’ mmaritari,
nun n’ha né robba nemmenu dinari,
cu è ddu sceccu c’havi a pigliari?
Bedda ca di li beddi la bedda siti
ca di li beddi bannera purtati.
Bedda ca sì rappa di racina
lu cori ti mangiassi a muzzicuna.
Quannu nascisti tu nascì na rosa
lu suli si firmà a la tò casa.
Bedda ca di sì m’aviatu dittu
nun c’arrivasti a cunzari lu liettu.
Si sì vera fimmina di nasu
m’ha’ a diri unni sta lu vientu appisu.
Matri ivu a perdiri la testa
pi nna truiuzza, ‘mpami e tosta.
Di nnomu ti cangiasti traditura
di zappa ti chiamasti matacona.
La cosa è già bedda e caputa,
lu sceccu nin si pungi a la muntata.
Lu sienti ca sona la campana
la pesti è junta a li mulina.
Aviti la facciuzza comu un piriddu
e la vuccuzza n’anidduzzu
siti ‘mpastata di zuccheru e meli
mmiatu l’omu ca spusa a vui.
Quannu arrivu dda bbanna, scrivu cara
ricordati di mia na vota l’ura.
Quantu è intrinsicu st’amuri
cu nun lu cridi lu pozza pruvari.
Nun lu fazzu cchiù lu lassa e piglia
p’amari na picciotta si travaglia.
Comu è fari cu sta ma vicina
ca notti e jornu colari mi duna?
Curuzzu nun aviri no lagnanza
si vò accuminciari a chiangiri accumenza
curuzzu nun aviri cchiù lagnanza
ca cu t’amava cchiù mancu ti penza,
curuzzu mi vò diri chi ti fici
ca quannu vidi a mmia ti fa’ la cruci.
Ti mannavu nna littra cu du essi
risposta nun n’appi cchiù, chi fici morsi?
Chista è la vera pena ca si senti,
iri surdatu e lassari l’amanti.
Nun aiu pena ca vaiu surdatu
la pena aiu ca lassu a tia.
Sì comu nna fussetta di Natali
cu prima arriva si mitti a iucari.
Li donni sunnu comu li mulina
ca fannu li vutati di la luna.
Li donni sunnu comu li mulina
tuorti come la vruca e li gadduna.
Amaru cu di li donni si ’nnamura
ca squaglia comu l’uogliu a la cannila.
Lu vuò sapiri pirchi nun ti vuogliu?
eratu schetta e accattasti un figliu!
Aiu piersu la canna di la pipa
forsi l’asciasti tu bedda pupa.
Li cuorna ti parinu ornamientu,
t’annachi tutti e ti nni fa’ un vantu.
Curcutu, sta’ attentu t’impidugli
cu li piedi li tò corna ‘ngagli.
La robba si nni va comu lu vientu
ma di nna bedda ti nni prieghi tantu.
A don Cicciddu lu vitti lu vitti
ntra un punticieddu ca sucava latti.
Quantu è cani, cani stu patruni
ca iddu mangia pani e nantri fami,
vinti quattr’uri di stari a buccuni,
li rini si li mangianu li cani,
lu vinu si lu vivi a l’ammucciuni
e nantri passa l’acqua di gadduni
unni mitti a muoddu li liami.
Cori di canna, cori di cannitu
truiazza ca ha’ lu cori canniatu,
lu facisti ammazzari a tò maritu
pi dari gustu a lu tò ‘nnamuratu.
Curnuti nun cci vannu n’ paradisu
San Pietro l’assicuta pi lu nasu.
Lu suli è russu e vui lucenti siti,
lustru faciti quannu v’affacciati.
Quannu la mamma fa lu figliu fissa
sempri ci avi a cummattiri cu passa.
Sapiti chi successi all’acqua nova
un punci assicutà na lavannera.
A vu cummari, ca siti sutta stu ficu
o mi chiamati o viegnu dduocu.
O Pippinedda cuocciu di granatu,
unni lu truvasti stu bieddu maritu?
Sapiti chi rimediu c’è pi unu ca mori?
Ca mori e si nni va a lu cimiteriu.
Lu suonnu di la notti m’arrubasti
ti lu portasti a dormiri cu tia.
Affacciami bedda e pisciami tra un occhiu
quantu ti viu lu parrapapacchiu.
Comu aiu a fari cu la ma vicina,
avi la figlia schetta e nun mi la duna.
La donna c’avi lu maritu viecchiu,
lu guarda e lu talia di mal’uocchiu.
Curnutu ca ha’ li corna ‘n tri maneri,
luonghi e pizzuti comu li zabbari.
Curnutu ti prisienti arridi, arridi.
li corna t’arrivanu a li piedi.
Lu carzaratu la notti si sonna:
penza la libirtà, mori e si danna.
Cu dici ca lu carzaru è galera,
a mia mi pari ‘na villeggiatura.
Lu carciari pi mia è paradisu,
unni truvavu l’abbientu e lu ripuosu.
Carzari Vicaria quantu si duci,
cu ti fabbricà, bieddu ti fici.
Amuri di luntanu nun è filici;
amuri di vicinu, carizzi e baci.
Ha’ la vuccuzza comu lu curaddu
piensu ca ancora nun ha vasatu a nuddu.
Ha’ li capiddi nivuri ‘na pici,
ti li taliu e nun truovu paci.
Pienzi ca stu munnu è chianu, chianu,
nun vidi la muntata e lu pinninu?
Tu matri t’addivà cu pani e latti,
ora dariti a mia ci pari forti.
Ni sta vanedda ci abita ‘na quaglia,
tutti la vuonnu e nuddu si la piglia.
Ni stu quartieri ci sta ‘na picciuttedda,
idda mori pi mia e iu pi idda.
Bedda, ci pienzi quannu jammu fori,
ca ti purtavu sutta li ficari,
ti detti du pumidda e du zalori,
di tannu t’affirravu a ‘nguliari.
Mi nn’aiu a gghiri di stu paisazzu
cu li ‘mpami e li sbirri nun ci la puozzu.
Mi ‘nnaiu a gghiri a Cartanissetta,
unni ca fannu giustizia torta.
Cu avi grana la libirtà s’aspetta,
cu grana nun avi lu zainu porta.
Pedi di zorba e pedi di zurbara
cu è ca ti chiantà mmiezzu la via,
e li zorbi ca fa su tanti amari
amari e allappusi comu a tia.
Stidda lucenti, lucenti
chi c’aiu fattu a la me cara amanti?
Quannu passu di ccà nun mi dici nenti,
si cridi ca truvavu ‘n’ antra amanti.
Siddu sapissi di la tò vinuta,
d’oru e d’argentu faria la me intrata.
Vaiu a lu liettu e ripuosu nun aiu,
priegu ca l’arba fa, quantu ti viu.
Affaccia bedda di sta finestredda,
lu sientilu tò amuri quantu arraggia?
Vasari ti vurria, quantu sì bedda,
mmientri chi tieni l’uocchi a pampinedda.
Quannu nascisti tu fici un gran sfuorzu,
parsi ca ti purtà un carcarazzu.
Buttana di tò mà, lorda buttana;
nun è amicu tò si nun ti la duna.
Dda amicu ti la riì la suttana
e tu lu mangi a muzzicuna.
Tò mà è ‘na pezza di buttana,
ca sapi tutti cosi e nun dici nenti.
Chi mi nn’importa ca sugnu curnutu,
basta ca mangiu e bivu e vaiu vistutu.
A idda vuogliu, a idda m’ata addari,
idda mi trasì ‘nni lu ma cori.
Di schetta nun t’appi
e di maritata t’appi;
abbasta ca t’appi
e comu t’appi, t’appi.

***********

Strambotti di microstoria racalmutese.

Donna Aldonza del Carretto
Cu li biddizzi ma senza pitazzu
sanu cci arristà lu pirripipazzu.

Girolamo e Giovanni del Carretto
Quannu arriva lu conti Giluormu
cu gran prescia lèvati di tuornu;
ma s’arriva lu baruni Giuvanni
allura sì ca sunnu guai ranni.
I Magnifici
Cu Tudiscu e Piamuntisi
si piersiru sina li maisi.
Beatrice Del Carretto Ventimiglia.
Cci arrubbaru a donna Biatrici,
e nantri tutti siemmu beddi e filici.

Arciprete Vincenzo del Carretto.
Cu l’arcipresti di lu Carrettu
cci appizzammu sinu a lu liettu.
L’aggressione licatese sotto Matteo del Carretto.
Di la Licata vinniru li lanzichinecchi
a ccà nastri ristammu propriu becchi.

Il conte Girolamo del Carretto
A Paliermu don Giluormu lu ranni,
cu tanti onzi conti divinni;
ma a marchisi nun arrivà
e a nantri viddani nni cunzumà.

Maestranze locali

Lu mastru Picuni, lu farmacista Pistuni,
lu miedicu Alajmu, la famiglia Pirainu:
C’era Zagarricu, c’era Mastrarrigu;
nun siemmu tutti ricchi, nun siemmu tutti bieddi,
ma siemmu tutti di ccà e chistu a nantri nn’abbastà.
************
Epiloghi.
Onestà cumanna a donna
cchiù cci nn’è, cchiù nn’abbisogna.
Arangi, arangi
cu avi li guai si li chiangi.
Addalalò addalaliddu;
so mà sì tu, so pà sopiddu.
Calati Giona a mari,
ca passa la timpesta.

 

300) PREGHIERA DELLA SERA

Iu chiuiu la porta mia

cu lu mantu di Maria

lu vastunieddu di S. Simuni

'un nna nn'aviri né forza né malia

comu li petri di 'mmezzu la via.

 

301) Tutti l’aucelli mi cacanu ‘n testa

sina a lu attassatu ciciruni.

[variante]

sinu a li attassatu pipituni.

Nessun commento: